هاروت و ماروت در قرآن

بررسی داستان هاروت و ماروت در قرآن است. رویکرد قرآن به نقل تفصیلی یا اجمالی داستانها و از جمله داستان هاروت و ماروت در کنار مواعظ و پندها، نگاهی اصلاح گرانه نسبت به تاریخ دین و دین مداران است. خداوند در آیه 102 سوره بقره با اشارتی اجمالی، داستان هاروت و ماروت را که به عصر پس از نوح بازمی گردد، بیان کرده است. در مورد ماهیّت و شخصیّت هاروت و ماروت اقوال مختلفی است از جمله اینکه آن دو فرشته یا دو پادشاه سرزمین بابل و یا دو موجود شیطان صفت بوده اند. براساس ظاهر آیات و روایات صریح، آن دو، دو فرشته بوده اند که به صورت انسان در میان جامعه ظاهر شده و جهت آزمودن مردم و جدا ساختن شایستگان از تبهکاران، به ایشان سحر می آموخته اند. فلسفه وجودی هاروت و ماروت این بود که در عصر سحر و ساحران، معجزه در ذهن مردم همپای سحر قرار گرفته بود، از این رو خداوند، دو فرشته را به صورت آدمیان برانگیخت و به آنان سحر آموخت، تا هم راه ابطال سحر را به مردم آموزش دهند و هم نشان دهند که میان سحر و معجزه فرق بسیار است. امّا مفسّران با استفاده از اسرائیلیات به این مسأله دامن زده اند و داستانهای تعجّب آوری را در تفاسیر خود آورده اند که در ادامه برخی از این داستانها مورد نقد قرار گرفته است.